رویداد نوآوران لجستیک ایران بعد از ظهر سه‌شنبه برابر با ۱۷ مهرماه با حضور بیش ۱۸۰ شرکت و ۵۰۰ تن از فعالان، متخصصان و بازیگران صنعت لجستیک ایران در باشگاه آجودانیه برگزار شد.
به گزارش راه پرداخت، تاپین و چابک با همرامی کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار اولین دوره از رویداد نوآوران لجستیک ایران را برگزار کردند که میزبان مدیران ارشد، فعالان و متخصصان کسب‌وکارهای صنعت لجستیک بود. این رویداد بزرگ‌ترین گردهمایی اکوسیستم لجستیک کشور به شمار می‌رود که توانست کسب‌وکاهای کوچک و بزرگ را از حوزه‌های مختلف از جمله لجستیک، تجارت الکترونیک و فین‌تک دور هم جمع کند و بستری برای تعامل و هم‌افزایی میان این صنایع فراهم آورد.
«بررسی موانع رشد استارتاپ‌های لجستیکی؛ محکوم به کوچک ماندن؟»، «وضعیت سرمایه‌گذاری و ادغام و تملیک در اکوسیستم لجستیک؛ فقط بزرگ‌ترها شانس دارند؟»، «چرا غول‌های بازار به راه‌اندازی بازوهای لجستیکی اختصاصی روی آورده‌اند؟»، «دورخیز تجارت الکترونیک برای بازیگری در زمین لجستیک»، «نوآوری در لجستیک یا برخط کردن فرایندهای سنتی؟»، «تعریف نوآوری در یک صنعت سنتی»، «تعرفه‌های دستوری؛ از سر حمایت یا رقابت؟»، «اکوسیستم لجستیک؛ جزیره‌ای ناشناخته یا مقصدی در حال رشد»، «هوش مصنوعی، گجت‌های هوشمند و آینده لجستیک در ایران»، «تقاطع لجستیک با دیگر صنایع کجاست؟»، «رگولاتور لجستیک کیست؟» و «نیازهای لجستیکی مارکت‌پلیس‌ها و پلتفرم‌ها» از جمله محورهای این این رویداد بودند.
طی این رویداد ارائه‌ها، گفت‌وگوها و نشست‌های تخصصی با بازیگران مختلف اکوسیستم لجستیک انجام شد که در ادامه شرح مختصری از آنها را می‌خوانید.
لجستیک؛ صنعتی زیرساختی است
رویداد نوآوران لجستیک ایران با ارائه‌ای از سوی راضیه مینایی، کارشناس توسعه کسب‌وکار کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار شروع شد. او با بیان این که اولین رویداد نوآوران لجستیک ایران هم‌زمان با روز جهانی پست برگزار می‌شود، عنوان کرد: «فعالیت ما در حوزه لجستیک از سه سال پیش و با انتشار اولین شماره کارنگ شروع شد و تاکنون که به شماره ۱۵۱ رسیده‌ایم با هفتاد فعال حوزه لجستیک گفت‌وگو کرده‌ایم و شصت گزارش تحلیلی نوشته‌ایم. با این حال تنها به این فعالیت‌ها اکتفا نکردیم و در سال ۱۴۰۳ به سراغ تهیه لجستیک‌شو رفتیم.»
او افزود: «در لجستیک‌شو متوجه چالش‌ها و مشکلات این حوزه شدیم که مهم‌ترین آن نبود یک اکوسیستم بود. فعالان لجستیک به‌صورت جزیره‌ای کار می‌کنند. از سوی دیگر تمایلی به ایجاد اکوسیستم در این حوزه وجود نداشت.»
مینایی با اشاره به اینکه لجستیک یک صنعت مادر و زیرساخت در دنیا به شمار می‌رود، اظهار کرد: «با اینکه هر حلقه از این زنجیره به‌صورت جدا کار می‌کند، اما حلقه‌ها بدون یکدیگر معنا پیدا نمی‌کنند. گام بعدی راه‌کار برگزاری یک رویداد در لجستیک بود که امروز محقق شد تا فعالان این اکوسیستم در کنار هم قرار بگیرند.»
در راه‌کار به دنبال راه‌حل هستیم
رضا جمیلی، مدیر توسعه کسب‌وکار کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار، پس از مینایی به روی سن آمد و ضمن اشاره به چالش‌های بسیار در صنعت لجستیک، اظهار کرد: «اندیشه ما از ابتدا این بود که لجستیک یکی از اعضای مهم زیست‌بوم اقتصاد کشور است که نقش زیرساختی ایفا می‌کند.»
او افزود: «با توقف لجستیک چشم‌انداز بسیاری از کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال دچار مشکل می‌شوند. لجستیک و رشد آن می‌تواند پاشنه‌آشیل تجارت الکترونیک باشد. در راه‌کار تنها به شناسایی مسئله بسنده نمی‌کنیم، نگاه ما این است که به دنبال راه‌حل باشیم؛ این راه‌حل نیز با داشتن یک اکوسیستم به وجود می‌آید.»
به گفته جمیلی، اگر اکوسیستم لجستیک شکل نگیرد، کار ما در راه‌کار نیز ناقص می‌ماند.
همچنین، او درباره این رویداد توضیح داد: «امروز ۱۸۰ شرکت فعال در حوزه لجستیک در این رویداد نماینده دارند و بیش از ۴۰۰ نفر در ایوند ثبت‌نام کرده‌اند. این رویداد نقطه آغاز اکوسیستم لجستیک است و امیدواریم با همراهی فعالان آن کارهای متنوعی صورت بگیرد.»
لجستیک فقط باربری نیست
رضا قربانی، مدیرعامل کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار، نفر بعدی بود که روی سن رویداد نوآوران لجستیک ایران آمد: «من در صنعت فین‌تک فعالیت می‌کنم، اما پدر من در صنعت لجستیک فعالیت می‌کند و راننده تریلی است. بارها خواسته‌ایم که پدرم پس از سال‌ها تلاش، فعالیت خود در این حوزه را متوقف کند، اما کسانی که در لجستیک فعالیت می‌کنند وارد شدنشان با خودشان است و خارج شدنشان با خدا.»
او در ادامه خاطرنشان کرد: «زمانی که به صنعت لجستیک فکر می‌کردم، کتاب «از به» نوشته رضا امیرخانی به ذهنم آمد. این کتاب، داستان فردی به نام مرتضی مشکات است که جانباز است و می‌خواهد پرواز کند، اما به او می‌گویند نمی‌تواند. اما به‌عنوان فردی که در صنعت فین‌تک فعالیت می‌کنم، اولین مواجهه من با لجستیک در تجارت الکترونیکی بوده در حالی که این حوزه بسیار بزرگ‌تر است.»
او در ادامه بیان کرد: «لجستیک یکی از ستون‌های اقتصاد نوآوری است. دیجی‌کالا بدون ستون لجستیک نمی‌توانست فعالیت کند. لجستیک به اندازه کافی دیده نمی‌شود. شاید بسیاری فکر کنند لجستیک فقط باربری است، اما بسیار بزرگ‌تر از آن است.»
مدیرعامل مجموعه راه‌کار، در ادامه با اشاره به رویداد جیتکس گفت: «هفته آینده جیتکس برگزار می‌شود و شرکت‌های شناخته‌شده در آن غرفه دارند. رفتن به سمت صنعتی شدن یکی از اهداف کسب‌وکارهای برتر است. برای مثال، یکی از حوزه‌هایی که هوآوی به سمت آن حرکت کرده لجستیک است.»
رضا قربانی در صحبت‌های خود به معرفی کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار و حوزه فعالیت چهار رسانه آن نیز پرداخت. همچنین، به رویدادهای مختلفی اشاره کرد که راه‌کار با هدف توسعه و برطرف کردن نیازهای اکوسیستم‌های مختلف برگزار می‌کند.
مروری بر نوآوری‌های دهه گذشته صنعت لجستیک ایران
اولین نشست رویداد نوآوران لجستیک ایران تحت عنوان «نوآوری‌های ۱۰ سال گذشته لجستیک ایران» با راهبری راضیه مینایی، کارشناس توسعه کسب‌وکار کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار، مهناز علمایی، مدیرعامل اسپید، شهاب افشارکهن، مدیرعامل زپ و مجتبی نصیری، قائم‌مقام مدیرعامل پارسی پست برگزار شد.
مهناز علمایی، مدیرعامل اسپید بیان کرد: «در ۱۰ سال گذشته اتفاقات خوبی در صنعت خرده‌فروشی و فروشگاه‌های آنلاین رقم خورد و این کسب‌وکارها تمرکز خود را روی فروش محصول گذاشتند. در این میان، اهمیت داشتن رضایت مشتری به یک مزیت رقابتی تبدیل شد که افزایش سودآوری فروشگاه‌ها را به همراه آورد. این دغدغه فروشگاه‌ها، صنعت لجستیک را هم تحت‌تأثیر قرار داد و باعث کاهش هزینه‌ها شد که اهمیت بسیار زیادی دارد.»
او در این باره خاطرنشان کرد: «بیشترین سرمایه‌گذاری برای گلرنگ در بخش لجستیک بوده است، به این شکل که در تلاش است تا زیرساخت‌های حملونقل خود را توسعه دهد. با سهم بازاری که اکنون اتفاق افتاده می‌توانیم نتیجه آن را مشاهده کنیم. الوپیک و تپسی نیز بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها را داشته‌اند.»
شهاب افشارکهن، مدیرعامل زپ، در ادامه این پنل گفت: «صنعت لجستیک ایران تفاوت‌های بسیاری با جهان دارد. بخش‌های مختلف این صنعت در اکثر دنیا پیشرفت قابل‌قبولی داشته است که البته در ایران هم در بخش‌های پارسل، سگمنت و لست لاین دلیوری طی ۱۰ سال گذشته پیشرفت‌های خوبی صورت گرفته است.»
او افزود: «پانزده سال پیش برای ارسال یک بسته از مبدأ به مقصد شاید تنها یک راه وجود داشت، اما در حال حاضر و با ظهور استارتاپ‌های لجستیکی و پستی کاربر انتخاب‌های متنوعی پیش رو دارد. اگر اکنون صد هزار بسته در روز در کشور ارسال می‌شود، مرهون تلاش استارتاپ‌هایی مانند میاره، اسنپ و الوپیک است که راه را باز کرده‌اند. این اتفاق نویدبخش تحولات در این حوزه است.»
مدیرعامل زپ بیان کرد: «در حوزه پستی اتفاقات مطلوب هنوز نیفتاده است؛ اینکه دیجی‌کالا مجبور می‌شود برای توزیع بسته‌های پستی خود شرکت لجستیکی تأسیس کند نشان از ضعف در این حوزه است. حوزه لجستیک به سرمایه‌گذاری‌های سنگین نیاز دارد، در غیر این صورت دچار مشکلات زیادی می‌شویم.»
به گفته افشارکهن، ایران در حوزه تجارت الکترونیک در لجستیک تفاوت زیادی با جهان ندارد. مجموع سفارش‌ها در شرکت‌های این حوزه روزانه ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار مورد است.
او در پایان اشاره کرد: «سطح سرویس لجستیکی مورد نیاز گلرنگ در کشور ارائه نمی‌شد، بنابراین اقدام به راه‌اندازی شرکت‌های لجستیکی خودمان کردیم. نیاز سه ونچر گلرنگ با زپ و الوپیک رفع شده است که امیدواریم در کشور به‌عنوان دو سرویس قابل‌اطمینان شناخته شوند.»
مجتبی نصیری، قائم‌مقام مدیرعامل پارسی پست، درباره مهم‌ترین تحولات صنعت لجستیک در ۱۰ سال اخیر گفت: «با توجه به ظهور استارتاپ‌ها و شرکت‌هایی با رویکردهای نوین، موضوع فناوری اطلاعات مهم‌ترین تحول در این صنعت بوده است. ما قبلاً در صنعت پست رقیب نداشتیم، اما در دهه اخیر شاهدیم که ده‌ها شرکت در صنعت لجستیک فعالیت می‌کنند و وقتی با آنها آشنا می‌شویم می‌بینیم که جوانانی خوش‌فکر هستند. این تحولات جدید به توسعه این صنعت کمک می‌کند و فناوری اطلاعات آن را توسعه داده است. اینکه این مورد در صنعت لجستیک به کار گرفته شود بسیار برای این صنعت مفید است.»
او در پاسخ به سؤالی با این مضمون که «اگرچه فناوری اطلاعات و لجستیک با هم ادغام شده‌اند، هنوز در این بین شکاف زیادی داریم. دلیل این مسئله چیست؟» توضیح داد: «ما به‌خوبی توانستیم از عامل توسعه فناوری اطلاعات استفاده کنیم، اما همه زنجیره این مورد نیست. لجستیک مجموعه‌ای از فعالیت‌هاست که هرکدام بازیگر خود را دارد و برخی جاها زیرساخت‌های لازم فراهم نیست. اکنون همه استان‌های ما پوشش هواپیمایی ندارد و لجستیک نمی‌تواند همه استان‌ها را پوشش دهد. براساس تجربیاتم در حوزه پستی می‌گویم که یکی از مهم‌ترین عوامل این است که ارائه‌دهنده سرویس یا رگولاتور پاسخ‌گو در این حوزه نداریم.»
او در ادامه تأکید کرد: «کشورهایی که در حوزه پستی پیشرفته‌اند قطعاً زیرساخت‌های مناسبی برای آن دارند. ما از نظر فناوری اطلاعات و نیروی انسانی وضعیت خوبی داریم، اما در بخش زیرساخت عقب مانده‌ایم که به نظر من بخش حملونقل بیشترین عقب‌ماندگی در این حوزه را دارد. این حوزه به سرمایه و عزم نیروها نیاز دارد و صرفاً مسئله سرمایه در میان نیست. هماهنگی‌هایی باید برای این بخش شکل بگیرد. وزارت راه می‌تواند نقش مهمی در این زمینه داشته باشد.»
نصیری درباره اهمیت حاکمیت در صنعت لجستیک گفت: «برای سرمایه‌گذاری به امنیت نیاز داریم و حاکمیت باید آن را فراهم کند. پیشنهاد می‌کنم رسانه‌هایی مانند راه‌کار، دولت را متوجه این موضوع کنند. دولت باید تسهیل‌گری انجام دهد و اینترنت و غیره را فراهم کند. این موضوعات برای حاکمیت باید روشن شود. لازم است افراد مؤثر را وارد بازی کنیم.»
نقشه اکوسیستم لجستیک ایران رونمایی شد
رونمایی از نقشه اکوسیستم لجستیک ایران یکی دیگر از اتفاقاتی بود که در خلال رویداد نوآوران لجستیک ایران رونمایی شد.
عباس عینعلی، سردبیر نقل حمل عنوان کرد: «کلمه لجستیک شاید واژه شیکی باشد، اما صنعت سختی است. درک و شناخت این صنعت برای مخاطبانش نیز می‌تواند دشوار باشد، بنابراین نقل حمل را راه‌اندازی کردیم که راوی اکوسیستم لجستیک ایران است.»
او افزود: «باید مترجم ادبیات لجستیک برای مصرف‌کنندگان این صنعت باشیم. ما برای ترسیم نقشه ابتدا داشته‌های این صنعت را بررسی کردیم که سنگ بنای آن شد. در این نقشه کسب‌وکارهای فعال در این حوزه مشخص شده است. همچنین چهره‌های تأثیرگذار و متخصصان این اکوسیستم معرفی شده‌اند.»
سردبیر نقل حمل اشاره کرد: «در بخش آکادمی مفاهیم از پایه تا حرفه‌ای بیان شده است. اجتماع اکوسیستم لجستیک به‌صورت آنلاین در نقل حمل ایجاد شده است.»
به گفته عینعلی، نقشه اکوسیستم لجستیک ایران با تمرکز بر خرده‌بار طراحی شده است و شامل رسانه، سورتینگ، خدمات، نهادهای صنفی، رگولاتوری، کارگزاری، باربری، چاپ و بسته‌بندی و غیره می‌شود. او تأکید کرد که این نقشه بسیار بزرگ‌تر خواهد شد.
نوآوری در لجستیک به معنای بهینه‌سازی است
«چالش‌ها و فرصت‌های لجستیک ایران» نام دومین نشست رویداد نوآوران لجستیک ایران بود که با راهبری رضا امیرزاده، دبیر هفته‌نامه کارنگ، مهرداد ملک‌محمدی، مدیرعامل تاپین، علی مرزبان، عضو هیئت‌مدیره دیجی‌اکسپرس و رضا مقصودی، مدیرعامل پردازش داده‌نگار برگزار شد.
مهرداد ملک‌محمدی، مدیرعامل تاپین، درباره تحولات صنعت لجستیک صحبت کرد. او در توضیح این موضوع که هزینه لجستیک در ایران در بین سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۹۵ دوبرابر هزینه کشورهای پیشرفته بوده است، اما پیشرفت همگام با جهان نبوده، گفت: «نوآوری در لجستیک بهینه‌سازی است که مستلزم داشتن سیستم یکپارچه است؛ یعنی همه گیرنده‌ها باید ساختار یکپارچه داشته باشند و باید به لوکیشن آنها دسترسی داشته باشیم، اما در کشور ما این اتفاق نیفتاده است و این امکانات در اختیار عموم مردم قرار نگرفته است. شاید از سال ۱۳۶۵ تا الان اتفاق خاصی در بهینه‌سازی نیفتاده باشد. درواقع، ما در لجستیک در حوزه تجارت الکترونیک، به‌ویژه در شرکت ملی پست، شاهد اتفاق بهینه‌ای نبوده‌ایم.»
ملک‌محمدی درباره بخش خرده‌فروشی توضیح داد: «آمار مشخصی از این بخش وجود ندارد، اما در شرکت ملی پست تقریباً روزانه بین هشتصد هزار تا یک میلیون بسته جابه‌جا می‌شود و می‌توان باقی آمار را بین بازارهای دیگر تقسیم کرد.»
او در پاسخ به این سؤال که این آمار، بخش خاکستری را هم دربرمی‌گیرد یا خیر، گفت: «به نظر من تعاونی‌ها و باربری‌ها نقش بزرگی در تجارت الکترونیک ندارند.»
مدیرعامل تاپین همچنین درباره سرمایه‌گذاری در این حوزه گفت: «به نظر من ایجاد دسترسی آزاد به داده‌ها برای شرکت‌ها فرصت سرمایه‌گذاری را فراهم می‌کند. با توجه به بحث افزایش هزینه سوخت و نیاز بازار به کاهش هزینه ارسال، ساخت پلتفرم‌هایی که به بهینه‌سازی مسیر کمک کنند برای سرمایه‌گذاری بسیار جذاب است.»
علی مرزبان، عضو هیئت‌مدیره دیجی‌اکسپرس گفت: «من مهم‌ترین و تأثیرگذارترین بازیگران لجستیک در ایران را به چند دسته تقسیم می‌کنم. باید در نظر بگیریم که چه بخش‌هایی در رگولاتوری نقش دارند، زیرا متأسفانه ما متولی واحد در ایران نداریم. وزارت راه و شهرسازی، وزارت صمت، وزارت بازرگانی، وزارت بهداشت و بسیاری از انجمن‌ها و نهادها معتقدند متولی لجستیک هستند. در حالی که در جاهای دیگر یک نهاد به‌صورت تخصصی بر لجستیک نظارت دارد. از طرفی، آنهایی که نقش ایفا می‌کنند، پرووایدرها هستند که می‌توانند از بخش خصوصی یا دولتی باشند. ما همچنین استارتاپ‌ها را داریم که به حلقه‌های مختلف لجستیک کمک می‌کنند.»
او همچنین اشاره کرد: «هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، اینترنت اشیا و اتوماسیون در ایران در حد حرف نبوده و در صنعت لجستیک در حال پیاده‌سازی است.»
مرزبان درباره تجارت الکترونیک و ارتباطش با لجستیک این‌طور توضیح داد: «تجارت الکترونیک در هر جای دنیا که وارد شده با خودش گشایش و تغییرات بنیادین آورده است. به‌ویژه در صنعت لجستیک. در فضای خرده‌فروشی یا فروش سنتی زمانی که مشتری می‌خواهد کالایی را بخرد، در آن محل حضور پیدا می‌کند. در حالی که با تجارت الکترونیک می‌توان اجناس و خدمات را برای مشتری پردازش و ارسال کرد. موضوعی که در آینده نزدیک رخ می‌دهد این است که به سمت صنعت لجستیک سبز حرکت خواهیم کرد.»
او همچنین بیان کرد: «درصد هزینه‌های لجستیک از GDP تقریباً ۱۶ درصد است و در کشورهای توسعه‌یافته تقریباً ۵ درصد برای آن هزینه می‌کنند. در ایران تقریباً دوبرابر برای صنعت لجستیک هزینه می‌شود.»
عضو هیئت‌مدیره دیجی‌اکسپرس در ادامه درباره کمک نوآوری به لجستیک توضیح داد: «امروزه دنیا به سمت فعالیت مشترک رفته است؛ ازجمله انبار مشترک. لجستیک مشارکتی، یعنی شرکت‌ها در قالب فعالیت معمول خود، ظرفیت‌های خالی خود را در اختیار دیگران قرار می‌دهند تا هزینه‌ها کاهش یابد.»
مرزبان درباره قسمت‌های خاکستری حوزه لجستیک گفت: «ما در بسیاری از شهرهایی که ناوگان حملونقل هوایی ندارند، برای فست دلیوری از باربری‌ها استفاده می‌کنیم. امروز به جایی رسیده‌ایم که در بسیاری از این شهرها از اتوبوس‌ها استفاده می‌کنیم که البته اتفاق بسیار خوبی هم است.»
رضا مقصودی، مدیرعامل پردازش داده‌نگار، در ادامه این پنل بازيگران، قانون‌‌گذاران و مصرف‌کنندگان را از ارکان مهم این حوزه دانست و گفت: «هر کسبوکاری که به نحوی به زنجیره لجستیک متصل است، نقش مهمی در این صنعت ایفا می‌کند. باربری هوایی کاربرد درستی در ایران ندارد، در حالی که این مسیر با توجه به محل جغرافیایی ایران می‌توانست روش مناسبی باشد. از سوی دیگر زیرساخت‌های ریلی و جاده‌ای نیز فرسوده هستند. وقتی این مسیرها بهینه نشده‌اند هزینه تمام‌شده افزایش می‌یابد.»
او درباره نقش استارتاپ‌ها و دستاورد آنها در صنعت لجستیک بیان کرد: «در شرکت‌های بزرگ تغییرات به‌سختی انجام می‌شود، اما استارتاپ‌ها به دلیل ماهیت چابک خود می‌توانند کارها را سریع‌تر پیش ببرند. بنابراین شرکت‌های بزرگ برای رفع چالش‌های خود استارتاپ می‌زنند تا این مشکلات در بستری مجزا رفع شود.»
مقصودی بر این باور است که پیشرفت در حوزه نرم‌افزار در لجستیک بیشتر و بهتر بوده است، اما در حوزه سختافزار به دلیل تحریم‌ها پیشرفت کمتر بوده است. این صنعت همواره در حال تغییر است و ما نیز همپای آن تغییر می‌کنیم.
مدیرعامل پردازش داده‌نگار در ادامه صحبت‌هایش گفت: «در تمامی بخش‌های لجستیک نیاز به اصلاح و پیشرفت وجود دارد. لجستیک در زمینه داده همچنان نیاز به کار دارد، نرم‌افزارهای زیادی در این زمینه وجود دارد، اما از داده‌های موجود استفاده نمی‌شود، بنابراین در استفاده از داده نیاز به کار بیشتر هست. اصل داستان بحث اقتصاد و ارتباط با کشورهای دیگر است که باید درست شود.»
۶۰ درصد تجارت آنلاین FMCG در دست اسنپ
رامین لایقی، مدیرعامل اسنپ گروسری، در نشستی با عنوان «گفت‌وگو درباره ایران» بیان کرد: «فاصله اصلی ایران با دنیا در حملونقل بزرگ است. این شکاف هم در حوزه سختافزار و هم نرم‌افزار نمود یافته است، اما در حوزه سختافزار بیشتر است.»
او افزود: «نوآوری با طرح صورت‌مسئله ایجاد می‌شود. در حال حاضر از هوش مصنوعی برای بهبود بسیاری از مسائل در شرکت‌های مختلف استفاده می‌شود. با این حال، قسمت اعظمی از تجارت الکترونیک در دست بخش خاکستری است. وقتی صنعت لجستیک در کشور پخش است سرمایه‌گذاری در آن نیز پرخطرتر است. بزرگ‌ترین پیشرفت‌ها در این حوزه توسط شرکت‌های ای‌کامرس محقق شده است که می‌خواستند کار درست را پیش ببرند.»
لایقی بر این باور است که لجستیک فقط فرست‌مایل، میدمایل و لست‌مایل نیست و پردازش کالا نیز بخش مهمی از آن به شمار می‌رود.
مدیرعامل اسنپ گروسری عنوان کرد: «روزانه یک میلیون و دویست هزار کالا در اسنپ گروسری ارسال می‌شود. ما ۱۲۰ هزار سفارش را در روز ارسال می‌کنیم. ۶۰ درصد تجارت آنلاین FMCG در دست اسنپ است و FMCG یکی از بزرگ‌ترین بازارهای ایران است.»
ارائه خدمات زنجیره تأمین در کنار مدیریت لجستیک در چابک
محمدرضا میرزایی، مدیر محصول چابک، در رویداد نوآوران لجستیک ایران درباره فعالیت‌های این شرکت این‌طور توضیح داد: «چابک در بیست سال اخیر در حوزه مدیریت زنجیره تأمین کسب‌وکارهای لجستیکی فعالیت کرده است. ما با همکاری شرکت‌های لجستیکی توانستیم راه‌حلی در زمینه زنجیره تأمین ارائه دهیم؛ ما نرم‌افزاری را ارائه دادیم تا شرکت‌ها زنجیره تأمین خود را به‌صورت هوشمند مدیریت کنند.»
او درباره چالش‌های زنجیره تأمین گفت: «یکی از مهم‌ترین چالش‌ها مدیریت موجودی است که ناهماهنگی‌ها باعث به وجود آمدن مشکلاتی در این زمینه شده است. همچنین این مشکل وجود دارد که شما نمی‌توانید دید لحظه‌ای داشته باشید؛ یعنی نمی‌توانید یک سفارش را در لحظه پیگیری کنید. بهای تمام‌شده هنگفت هم از دیگر چالش‌های مدیریت زنجیره تأمین است.»
مدیر محصول چابک درباره راهکارهای چابک توضیح داد: «ما تلاش می‌کنیم در زمینه مدیریت زنجیره تأمین راهکارهای نوآورانه ارائه دهیم. ما همچنین سرویس مدیریت عملیات تحویل را داریم و سعی می‌کنیم بهترین و مناسب‌ترین مسیر را به سفارش‌ها تخصیص دهیم تا سفارش‌ها با زمان و هزینه کمتر به دست مشتریان برسند و رضایت مشتریان کسب‌وکارها افزایش یابد.»
میرزایی افزود: «چابک علاوه‌بر مدیریت لجستیک، خدمات زنجیره تأمین را ارائه می‌دهد که مدیریت را از زمان تولید تا زمانی که محصول به دست مشتری برسد تسهیل می‌کند. در این میان، مهم‌ترین ویژگی در چابک یکپارچگی است. ما به کسب‌وکارهای مختلف راهکارهای مختلفی را برای بهبود فعالیتشان ارائه می‌دهیم. یکی از شرکت‌های بزرگ با کمک چابک موفق شد ۳۰ درصد زمان تحویل سفارش‌ها را کاهش دهد. از این رو فروش خدمات آنها و همچنین مصرف سوخت و هزینه آنها کاهش یافت. نکته اینجاست که با کاهش مصرف سوخت آسیب کمتری هم به محیط زیست می‌زنیم.»
توسعه تجارت الکترونیک در گروی لجستیک
آخرین نشست در رویداد نوآوران لجستیک ایران «لجستیک و توسعه تجارت الکترونیک» نام داشت که با راهبری رضا جمیلی، مدیر توسعه کسب‌وکار کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار، رضا سمیع‌زاده، مدیرعامل هلدینگ فاخر، هومن پشنگیان، مدیرعامل هلدینگ دکا، محمد خلج، مدیرعامل اسنپ و مسعود شاهمرادی، مدیرعامل خانومی برگزار شد.
مسعود شاهمرادی، مدیرعامل خانومی بیان کرد: «تمام خرده‌فروش‌های موفق دنیا به زیرساخت لجستیکی قوی دسترسی داشته‌اند.»
او افزود: «در خانومی هر زمان که هزینه و زمان ارسال را برای مشتری تسهیل کردیم موفق به جذب تعداد بیشتری مشتری شدیم. هزینه ارسال صفر یکی از مؤلفه‌های جذب مشتری است، اما این امر چگونه ممکن می‌شود؟ با نوآوری در لجستیک. هرچه نوآوری و دسترسی به لجستیک در کشور بیشتر شود، هزینه کمتر می‌شود.»
شاهمرادی درباره سازکار لجستیکی خانومی توضیح داد: «در خانومی کارها در دو لاین پیش می‌رود؛ هر چه لاین B2B و B2C جلوتر می‌رود، پیچیدگی در حوزه لجستیکی نیز بیشتر می‌شود. ظرفیت پست ما در خانومی پانزده هزار سفارش در روز است که بخش اعظم آن با شرکت ملی پست انجام می‌شود.»
او در پاسخ به این پرسش که جای چه ابزار یا نیاز لجستیکی در حوزه تجارت الکترونیک خالی است، بیان کرد: «در تجارت الکترونیک رفتارهای نوسانی بزرگی در طول سال وجود دارد، برای مثال در بلک‌فرایدی صد هزار سفارش در روز ثبت می‌شود. در این دوره‌ها لجستیک برای ما پیچیدگی‌های زیادی به وجود می‌آورد. پیش‌بینی می‌کنیم در بلک‌فرایدی سال جاری پانصد هزار سفارش ثبت شود.»
به گفته او، این رویدادها برای توسعه تجارت الکترونیک اهمیت بسیاری دارند، بنابراین اصلاح و تغییر شرایط صنعت لجستیک ضروری است و در این دوره‌ها ظرفیت‌ها بین فرست‌مایل، میدمایل و لست‌مایل باید جابه‌جا شود.
هومن پشنگیان، مدیرعامل هلدینگ دکا، درباره توسعه لجستیک در انتخاب و فرصت‌هایی که در این فضا می‌بینند، گفت: «ما در هلدینگ دکا طبق استراتژی‌ای که تعریف کردیم، زنجیره ۳۶۰ درجه لجستیک را شکل دادیم. اتفاق خوبی که برای دکا در یکی، دو سال اخیر افتاد این بود که تمام فرایند لجستیک را در مجموعه خودمان انجام می‌دهیم.»
او در ادامه بیان کرد: «هم‌اکنون ۱۵۰۰ فروشگاه خرده‌فروشی اسنوا و دوو مشغول به فعالیت هستند. بیش از بیست فروشگاه هایپرگالری فعالیت دارند و ما تمام خدمات لجستیکی آنها را انجام می‌دهیم.»
پشنگیان معتقد است یکی از مشکلات اصلی در خرده‌فروشی این است که بسته‌های بیشتر از ۳۰ تا ۴۰ کیلوگرم را حمل نمی‌کنند، در حالی که وزن حمل کالاهای آنها از ۴۰ کیلوگرم شروع می‌شود.
مدیرعامل هلدینگ دکا در این باره توضیح داد: «به‌عنوان یک مزیت رقابتی با تشکیل فرایند منظم این مشکل را حل کردیم و حالا ظرفیت به حدی رسیده که به مجموعه‌های بیرون هم می‌توانیم خدمات ارائه دهیم. اینکه بتوانیم محصولات را بدون محدودیت جابه‌جا کنیم یکی از چالش‌های اصلی است. همه مراقب‌اند که وزن کالاها از یک حدی بالاتر نرود. این چالش را فقط خود کسب‌وکارها می‌توانند حل کنند و خودشان باید به فکر سرمایه‌گذاری باشند.»
او با اشاره به اینکه بیش از ۱۰ همت در صنعت لجستیک سرمایه‌گذاری کرده‌اند، بیان کرد: «ما از این سرمایه‌گذاری بهره‌برداری مناسبی کرده‌ایم. اگر این کار را نمی‌کردیم در لجستیک به مشکل برمی‌خوردیم.»
پشنگیان در ادامه اعلام کرد: «ما در حوزه مسئولیت اجتماعی نیز قدم‌های بزرگی برداشته‌ایم و مجموعه‌هایی رفاهی برای سفیران خود در نظر گرفته‌ایم که می‌توانند از تمام خدمات رفاهی آن به‌صورت رایگان استفاده کنند. اسم این مجموعه‌ها دکاپارک است. قرار است بیست مجموعه را در نقاط مختلف راه‌اندازی کنیم و لوکیشن‌های آنها را نیز انتخاب کرده‌ایم. اولین مجموعه را تا پایان امسال در اصفهان راه‌اندازی می‌کنیم.»
رضا سمیع‌زاده، مدیرعامل هلدینگ فاخر با اشاره به اینکه تمام شرکت‌های هلدینگ فاخر ذیل اقتصاد دیجیتال کار می‌کنند، بیان کرد: «اقتصاد دیجیتال یک هسته مرکزی دارد که باید سرمایه‌گذاری سنگین و حاکمیتی در آن انجام شود که تحقق این امر در ایران بسیار سخت است.»
او افزود: «حیطه فعالیت لجستیک و تجارت الکترونیک در هسته میانی و بیرونی اقتصاد دیجیتال قرار دارد. برخی بازیگران لجستیک از تولید، تجارت الکترونیک یا خرده‌فروشی آمده‌اند. نگاه هرکدام از آنها به لجستیک متفاوت است و لجستیک را به شکل متفاوتی انجام می‌دهند. فاخر از ابتدا در حوزه لجستیک بوده و همواره در این حوزه تلاش می‌کند.»
به گفته مدیرعامل هلدینگ فاخر، در ایران در حال حاضر بسیاری از کسب‌وکارهای تجارت الکترونیک به سوی بازارگاه می‌روند، اما در آینده به سوی B2C خواهند رفت. در آینده بسیاری از فروشندگان تمایلی به بازارگاه نخواهند داشت. درواقع حاشیه سود به‌قدری افزایش می‌یابد که کمتر کسبوکاری برای فروش به سوی بازارگاه برود.»
مدیرعامل هلدینگ فاخر افزود: «مفهوم اینترنت از لجستیک گرفته شده است، بنابراین باید مفهومی شبیه به فیزیکال اینترنت نیز در لجستیک ایجاد شود. ما با دنیایی رو‌به‌رو خواهیم شد که باید هم‌تراز با تجارت الکترونیک باشد.»
او خاطرنشان کرد: «ابر لجستیکی فاخر در حال حاضر به‌صورت پایلوت کار می‌کند، اما به‌زودی از این ابر خارج شده و به شرکت‌های دیگر نیز سرویس می‌دهد.»
محمد خلج، مدیرعامل اسنپ، درباره وضعیت لجستیک این مجموعه این‌طور توضیح داد: «اگر اکنون روی مجموعه‌هایی که تحت عنوان اقتصاد دیجیتال فعالیت می‌کنند مطالعه تطبیقی انجام دهیم، می‌بینیم که توسعه براساس مزیت رقابتی اتفاق می‌افتد. ما هم از بعد توسعه جغرافیایی و هم محصولی این امکان را داریم که در حوزه‌های مختلف توسعه کسب‌وکار داشته باشیم. یکی از هسته‌های اصلی فعالیت اسنپ حوزه دلیوری و ناوگان است که با حوزه فروش، سلامت، تجارت الکترونیک و غیره در ارتباط است. مزیت رقابتی باعث توسعه می‌شود، ضمن اینکه داشتن ناوگان دلیوری این امکان را فراهم می‌کند که در حوزه‌های دیگر لجستیک برنامه‌ریزی داشته باشیم. با توجه به روندی که میان فعالان این حوزه وجود دارد تحولات به شکل تسهیل‌شده اتفاق می‌افتد و درنهایت شما هزینه کمتری را به مصرف‌کننده تحمیل می‌کنید.»
او ادامه داد: «در حوزه حملونقل سعی کردیم از هوش مصنوعی استفاده کنیم. بسیاری از کسب‌وکارهای ما تکلیف عملکردی‌شان این است که از این فناوری استفاده کنند. ما فکر می‌کنیم آینده بهبود عملکردی در این حوزه به استفاده از ابزارهای روز گره خورده است و مجموعه ما خود را مکلف کرده در این حوزه سرمایه‌گذاری انجام دهد.»
خلج درباره دغدغه‌های از سمت رگولاتوری توضیح داد: «با توجه به اتفاقات مشابه فکر می‌کنم گام بلندی در حوزه لجستیک و مدیریت زنجیره تأمین برداشته شده، اما واقعیت این است یکی از مواردی که مدیران ما با آن درگیرند، پلمب و توقیف مجوزها و ممنوعیت فروش برخی کالاها است. در حوزه زیرساختی به سرمایه‌گذاری حاکمیت نیاز است. البته از طرف دیگر، همیشه لازم است که ما به‌عنوان بخش خصوصی کمک کنیم ادبیات مشترک شکل بگیرد.»
ثبت دیدگاه