سفر به دنیای فین‌تک

اگرچه فین‌تک یکی از صنایع نوظهور است؛ اما خدمات در زمینه فناوری مالی به‌قدری سریع و آسان شده که دیگر نیازی به ایستادن در صف‌های طولانی فرایند مالی مانند بانک‌ها نیست. تنها با یک کلیک می‌توانیم هزینه و درآمد و انتقال‌های خود را بررسی کنیم و برای پیگیری تراکنش‌هایمان، به‌راحتی از طریق اپلیکیشن‌ها اقدام کنیم.

از بانک‌های دیجیتال که خدمات بانکی را به‌راحتی و بدون صف ارائه می‌دهند، تا پی‌تک که خریدها را با یک لمس تسهیل می‌کند، هر یک به‌نوعی عملیات پیچیده مالی را ساده می‌کند. این اصطلاحات نه‌تنها روش‌های سنتی مدیریت مالی را متحول کرده‌اند، بلکه به افراد و کسب‌وکارها این امکان را می‌دهند که به شیوه‌ای هوشمندانه‌تر و کارآمدتر از منابع مالی خود استفاده کنند.

براین اساس فین‌تک فراتر از بانکداری الکترونیک است، لندتک فرصت‌های تأمین مالی را برای افراد نادیده گرفته شده فراهم می‌آورد و رگ‌تک فرایندهای نظارتی را ساده‌تر می‌کند. همچنین، ولث‌تک مدیریت دارایی‌ها را به سطحی جدید ارتقا می‌دهد و تأمین مالی جمعی به کارآفرینان کمک می‌کند تا ایده‌هایشان را محقق کنند. با مدیریت دیجیتال، می‌توانیم بر امور مالی خود نظارت دقیقی داشته باشیم و در دنیای پیچیده مالی امروز، همچون ناخدای کشتی خود باشیم. با یک اپلیکیشن ساده می‌توانید به‌راحتی سرمایه‌گذاری کنید، وام بگیرید یا حتی بودجه‌تان را مدیریت کنید.

در این مطلب قصد داریم به بررسی تعدادی از اصطلاحات کلیدی و مهم فناوری مالی بپردازیم که آشنایی با آن‌ها می‌تواند به درک بهتر این حوزه کمک کند. منبع اطلاعاتی ما در این نوشته کتاب «فرهنگ واژه‌های فین‌تک» نوشته رینر آلت و استفان هوخ است که توسط انتشارات راه پرداخت ترجمه و منتشر شده است.

بانکداری دیجیتال (Digital Banking)

به‌طورکلی بانکداری دیجیتال به دیجیتالی‌سازی عملیات بانکی اشاره دارد و هم شامل استارتاپ‌هایی می‌شود که استراتژی‌های دیجیتالی را دنبال می‌کنند و هم شامل بانک‌های سنتی که به‌تدریج در حال تبدیل‌شدن به بانک‌های دیجیتالی هستند؛ اما به طور خاص بانکداری دیجیتال را مترادف بانکداری آنلاین در نظر می‌گیرند که هدفش ارائه خدمات بانکداری دیجیتالی به مشتریان است؛ خدماتی که قبلاً به‌صورت آفلاین در شعب بانکی در دسترس بود.

پی‌تک یا فناوری پرداخت (PayTech)

پی تک زیرمجموعه فین‌تک است و شامل شرکت‌ها و راهکارهای حوزه تراکنش‌های پرداخت می‌شود. این فناوری شامل پرداخت الکترونیکی و پرداخت موبایلی مختلف است. تعداد و تنوع راهکارها و ارائه‌دهندگان خدمات صنعت پی‌تک رشد چشمگیری داشته است، به‌خصوص از زمانی که دومین دستورالعمل خدمات پرداخت اجازه داد که سازمان‌های غیربانکی نیز به‌عنوان ارائه‌دهنده خدمات فعالیت کنند.

لندتک، فناوری وام‌دهی (LendTech)

اصطلاح لندتک به مجموعه‌ای از فناوری‌ها و نوآوری‌ها اشاره دارد که به فرایندهای قرض‌دهی و تأمین مالی به‌طورکلی مرتبط است. این حوزه شامل استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال، داده‌های بزرگ، هوش مصنوعی و سایر فناوری‌های نوین برای بهبود و تسهیل تجربه قرض‌گیرندگان و قرض‌دهندگان است.

رگ تک (Regtech)

به فناوری‌های مرتبط با امور تنظیم‌گری رگ تک گفته می‌شود. هدف از فناوری‌هایی مانند کلان‌داده، فناوری‌های بلاک‌چین یا هوش مصنوعی این است که از ارائه‌دهندگان خدمات مالی در تطبیق با قوانین و مقررات حمایت کنند.

اینشورتک (Insurtech)

عبارت اینشورتک که از ترکیب دو واژه «بیمه» و «فناوری» به وجود آمده است، زیرشاخه‌ای از راهکارهای فین‌تک در بخش بیمه را توصیف می‌کند. شرکت‌های اینشورتک استارتاپ‌هایی هستند که راهکارهایی دیجیتالی برای پیشرفت و بهبود خدمات بیمه (فین‌تک) ارائه می‌دهند. نمونه‌هایی از راهکارهای اینشورتک در همه بخش‌های بیمه (مثل بیمه عمر، اموال و سلامتی) وجود دارد.

ولث‌تک (Wealthtech)

این واژه که از ترکیب «ثروت» و «فناوری» تشکیل شده است، راهکارهایی برای مدیریت دیجیتال دارایی و سرمایه‌گذاری (مدیریت ثروت) ارائه می‌دهد. ولث تک، به‌عنوان بخشی از فین‌تک، شامل راهکارهای دیجیتالی مانند مشاوره رباتیک، کارگزاران دیجیتال و برنامه‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر اینترنت می‌شود.

رمیتنس یا حواله دیجیتال، ابزار مالی مورداستفاده مهاجران (Remittance)

رمیتنس به فرایند انتقال آنلاین پول از یک مکان به مکان دیگر اشاره دارد که معمولاً بین کشورها یا مناطق مختلف انجام می‌شود. این نوع انتقال مالی به‌ویژه در شرایطی که افراد در کشورهای مختلف زندگی می‌کنند یا کار می‌کنند، اهمیت زیادی پیدا می‌کند. برای مثال، کارگران مهاجر که در یک کشور خارجی مشغول به کار هستند، معمولاً بخشی از درآمد خود را به خانواده یا دوستانشان در کشور مبدأ ارسال می‌کنند.

 این فرایند می‌تواند به شکل‌های مختلفی از جمله انتقالات بانکی، استفاده از خدمات آنلاین و اپلیکیشن‌های مالی انجام شود.

تأمین مالی جمعی (Crowdfunding)

تأمین مالی جمعی نوعی از تأمین مالی است که در آن تعدادی زیادی از سرمایه‌گذاران سرمایه را مستقیماً در اختیار متقاضیان سرمایه قرار می‌دهند. این سرمایه معمولاً برای یک هدف خاص در نظر گرفته شده است، به‌عنوان‌مثال دریافت‌کنندگان سرمایه، سرمایه‌ای که دادند دریافت می‌کنند. محاسبه نوع یا اندازه پاداش به میزان حمایت مالی ارائه شده بستگی دارد. «کیک استارتر» از جمله پلتفرم‌های شناخته شده در این حوزه است.

مدیریت مالی شخصی (PFM)

سیستم‌های کاربردی که بر مدیریت فردی و جامع امور مالی افراد و شرکت‌های کوچک و متوسط متمرکز هستند. این سیستم‌ها در زمینه برنامه‌ریزی مالی، مدیریت و پردازش تراکنش‌ها به کاربران کمک می‌کنند و نمایی جامع از داده‌های مالی (تجمیع داده) ارائه می‌دهند. در برخی موارد، این راهکارها امکان تجمیع خدمات چند بانک (مولتی بانک) را با رعایت قوانین PSD2 و استفاده از API فراهم کنند. شروع راهکارهای مدیریت مالی شخصی به سال ۱۹۸۰، هنگام ساخت نرم‌افزار کوییکن برمی‌گردد. اما اکثر راهکارهای جدیدتر از شرکت‌های فین‌تک و همچنین شرکت‌های قدیمی‌تر به وجود آمده‌اند. این شرکت‌ها در طول زمان قابلیت‌های خودکار بیشتری ارائه می‌دهند که مبتنی بر هوش مصنوعی هستند و برای فعالیت‌هایی مانند، دسته‌بندی سپرده‌ها و برداشت‌ها، شروع سرمایه‌گذاری یا تحلیل پرتفوها و بهینه‌سازی به کار می‌روند.

مدیریت دیجیتال (Digital Management)

مدیریت دیجیتال به کسب مهارت برای مدیریت و اداره شرکتی گفته می‌شود که در دوران تحول دیجیتالی قرار دارد و اغلب در استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای فین‌تکی نمود دارد. در واقع مدیریت دیجیتال یک سبک مدیریتی است که پتانسیل‌های دیجیتالی‌سازی را باهدف استفاده از این پتانسیل‌ها برای فرایندها محصولات خدمات یا مدل‌های کسب‌وکار جدیدی تغییریافته شناسایی می‌کند عوامل موفقیت فرهنگ شرکتی در مدیریت دیجیتال شامل توانایی شبکه‌سازی پذیرا بودن در مواجهه با پیشرفت‌های جدید فناوری و بازار محوری و تغییرات مربوطه چابکی در عمل و مشارکت هرچه بیشتر کارکنان می. شود از مدیران انتظار می‌رود تادانش دیجیتالی‌سازی را به طور گسترده در سازمانشان گسترش دهند به‌عنوان‌مثال از طریق آموزش بیشتر، ایجاد تیم‌های میان‌رشته‌ای و رویکردهای سازمانی چابک مانند دواپس. در کنار تغییرات مدیریتی اقداماتی مانند ایجاد تعادل میان تغییرات مستمر ناشی از فناوری‌های جدید و کنجکاو و درگیر نگه‌داشتن کارکنان و مشتریان باید انجام شود.

اقتصاد اشتراکی (Sharing Economy)

به‌نوعی مدل کسب‌وکار گفته می‌شود که مبنای آن به‌اشتراک‌گذاری منابع مانند املاک، وسایل نقلیه یا وسایل دیگر است. هدف اصلی این مدل آن است که با استفاده (مجدد) از منابع به‌جای اندوختن آنها به منافع اقتصادی و محیط زیستی دست یابد. اقتصاد اشتراکی در پلتفرم‌های دیجیتالی به کار می‌رود که بین طرفین (مصرف‌کننده و ارائه خدمات) ارتباط برقرار می‌کند و تمام مراحل پردازش تراکنش به‌صورت دیجیتالی و اغلب به‌وسیله تلفن همراه‌های هوشمند کنترل می‌شود. از نمونه‌های شناخته شده حوزه اقتصاد اشتراکی می‌توان به ایربی‌ان‌بی برای اقامت، وی ورک برای فضای کاری، آپ ورک برای سفارش‌ها و مراسم‌ها (فریلنسرها یا اقتصاد گیگ)، اوبر و لیفت برای خدمات حمل‌ونقل یا رویکردهای وام‌دهی جمعی و تأمین مالی جمعی در بخش فین‌تک اشاره کرد. علاوه بر پلتفرم‌های دیجیتالی تراکنش محور، خدمات مالی دیجیتال (مانند پرداخت الکترونیکی، خدمات بیمه) در این پلتفرم‌ها نیز انجام می‌شوند تا صورت‌حساب یا بیمه یکپارچه را به وجود آورند.

دارایی دیجیتال (Digital Asset)

برخلاف دارایی‌های فیزیکی مانند فلزات گران‌بها، املاک و اوراق بهادار، دارایی‌های دیجیتال شامل تمام اشیایی است که به شکل دیجیتالی و همراه با حق مالکیت ارائه می‌شوند. نمونه‌هایی از دارایی‌های دیجیتال شامل داده‌هایی مانند تصاویر، ویدئوها و یا متونی است که کسب‌وکارها می‌توانند از آنها برای خلق ارزش استفاده کنند. با ظهور رمزارزها و به دنبالش توکن‌ها، اماکن مدیریت مؤثرتر دارایی‌ها و حقوق استفاده فراهم شده است. به‌عنوان‌مثال توکنیزاسیون، دادوستد کارآمدتر کالاهای فیزیکی یا مجازی را به‌صورت جزئی یا کلی در پلتفرم‌های دیجیتالی مانند صرافی‌های کریپتو امکان‌پذیر می‌کند.

توکنیزاسیون (Tokenization)

توکنیزاسیون روندی است که در آن دارایی‌های مختلف به دارایی دیجیتال تبدیل می‌شوند. در واقع توکنیزاسیون به فرایند ایجاد تصویر دیجیتالی جعل‌نشدنی از یک دارایی گفته می‌شود و می‌تواند برای کالاهای زیادی (مانند سهام، املاک یا آثار هنری) به کار رود.

اقتصاد توکن (Token Economy)

توکنومیکس که با نام اقتصاد توکن نیز شناخته می‌شود، مطالعه پارامترهایی است که ویژگی‌های رمزارز یا توکن های رمزنگاری شده را برای ایجاد ارزش اقتصادی تعیین می‌کنند.

پرداخت شبکه‌های اجتماعی (Social Media Payment)

این اصطلاح به استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای انجام تراکنش‌های پرداخت اشاره دارد. ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت، حساب کاربران در شبکه‌های اجتماعی را مستقیم به کیف پولی الکترونیکی متصل می‌کنند و مبلغ پرداخت (تسویه‌حساب) را بر اساس مشخصات بدهکار یا بستانکار کسر یا بازپرداخت می‌کنند. تراکنش‌ها ممکن است بین دو شخص (P2P)یا بین اشخاص و شرکت‌ها (B2C،C2B،C2C، B2B) باشد. باتوجه‌به تعداد کاربران و دسترسی جهانی آنها، خدمات پرداخت مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک پی یا ویجت پی جایگزینی برای ابزارهای فعلی پرداخت الکترونیکی هستند.

سوشال تریدینگ (Social Trading)

سوشال تریدینگ به استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای توصیه سرمایه‌گذاری، مدیریت دارایی یا استراتژی سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران خصوصی گفته می‌شود. برای مثال سرمایه‌گذاران نظراتشان در مورد یک استراتژی سرمایه‌گذاری را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارند و سایر کاربران درباره آن نظر می‌دهند و یا آن راهبرد را دنبال کرده یا استراتژی های تریدینگشان را تغییر می‌دهند.