فراگیری دانش مالی؛ پیش‌نیاز فراگیری مالی

در آغاز عصر پسادیجیتال که فناوری‌ها در هر گوشه از زندگی ما خودنمایی می‌کنند، با برخورداری بخش بزرگ جامعه از حساب بانکی، متأثر از شرایط و سیاست‌های گذشته نظیر اعطای یارانه، تکثیر شعبه‌های بانک‌ها و گسترش ابزارهای الکترونیکی و نرم‌افزارهای بانکی و …، فراگیری مالی، رویایی دور از دسترس یا به اصطلاح فانتزی کسب‌وکارها و سیاست‌مداران نظام اقتصادی در ایران و دیگر جوامع در حال توسعه نیست، بلکه هدفی دست‌یافتنی و لازم‌الاجرا برای توسعه و بهبود شاخص‌های به‌زیستی افراد است.

فراگیری مالی به دسترسی کافی، در زمان مناسب و به‌صرفه به محصولات و خدمات مالی اشاره دارد، به‌عبارتی دیگر با گسترش دسترسی آحاد جامعه به محصول سپرده و کارت بانکی و دریافت خدمات ضروری مالی شامل پرداخت، تسهیلات و اعتبار، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری، انتقال وجه و بیمه محقق می‌شود. به اتکای نظرات متخصصان و پژوهشگران، توسعه فراگیری مالی در ایران در کوتاه‌مدت و بلندمدت، باعث افزایش و سپس کاهش ضریب جینی و شاخص فقر شده و بهبود تولید، اشتغال و توزیع درآمدها را در پی داشته و خواهد داشت.

در شرایط حال، با بررسی آمارهای بانک مرکزی و سایر نهادهای مالی مانند شاپرک، می‌توان به این نتیجه رسید که جامعه ایران در برخورداری از حساب بانکی و همچنین پرداخت، وضعیت به‌مراتب بهتری نسبت به سایر ابعاد فراگیری مالی دارد. با افراز جامعه ایران به دهک‌های درآمدی، در دهک‌های میانی و پایین، که بخش عمده جمعیت را می‌سازند، دسترسی به منابع مالی مناسب و امکانات سرمایه‌گذاری و پس‌انداز، کافی نبوده و فرصت برخورداری از اعتبارات و تسهیلات نیز کم بوده است.

ویپاد؛ در مسیر فراگیری مالی

در راستای هدف فراگیری مالی، طی سه سال اخیر، ویپاد تلاش کرده که سبدی از خدمات نوآورانه مالی برای بخش‌های مختلف بازار با مشخصه‌های گوناگون، طراحی کرده و توسعه دهد و دسترسی به این خدمات را تسهیل کند. ۳ نوع تسهیلات خرد و متوسط برای دارندگان درآمد روزانه، دارندگان سرمایه‌های کوچک و افرادی که سابقه اعتباری ندارند، ۳ گزینه سرمایه‌گذاری و پس‌انداز، شامل صندوق‌های بورسی، تأمین مالی جمعی و حساب پس‌انداز بانکی، بیمه و ۵ روش انتقال وجه برای مبالغ گوناگون، برخی از این خدماتند.

از اقدامات مهم ویپاد، ارائه تسهیلات خرد با شرایط مناسب و متمایز از سایر تسهیلات نظام بانکی با نرخ‌های بهره پایین‌ و فراهم کردن امکان سرمایه‌گذاری‌‌های گوناگون بنا به نیاز بازار است. در شرایطی که به دلیل عدم فراگیری مالی، در بخشی از بازار، تقاضای منابع مالی و در بخشی دیگر، تقاضای بستر مناسب سرمایه‌گذاری برای هدایت جریانات مالی وجود دارد و دسترسی کافی و یا آگاهی کافی برای برخورداری از فرصت‌ها وجود نداشته، طراحی و اجرای صحیح چنین راهکارهایی برای ورود و نفوذ در بازار، موفقیت کنونی ویپاد را رقم زده است. با اینکه آمارهای رسمی از میزان اعطای تسهیلات خرد در میان لندتک‌ها در ایران وجود ندارد، بنا به داده‌های حاصله از تحقیقات بازار، ویپاد در جایگاه رهبر بازار تسهیلات خرد قرار دارد.

گرچه هدف فراگیری مالی، در ذات خود، کسب‌وکار را به سوی ورود و نفوذ حداکثری به همه بخش‌های بازار سوق می‌دهد، اما با توجه به محدودیت منابع مالی و اجرایی و… به منظور طی کردن چرخه تصمیم‌گیری، اجرا، یادگیری، بهینه‌سازی و فیدبک، جهت بیشینه‌سازی اثربخشی و کارایی عملیات بازاریابی، بخش‌هایی از بازار که استراتژیک‌تر بوده‌اند و در گذشته دسترسی محدودتری به خدمات کلیدی ویپاد شامل تسهیلات و سرمایه‌گذاری داشته‌اند، با اولویت بالاتری هدف قرار گرفته‌اند‌.

فراگیری دانش مالی؛ راهکار بازاریابی برای فراگیری مالی

در مدل «انتقال فناوری» آقای راجرز که به منحنی انتشار فناوری نیز معروف است، پذیرش و به‌کارگیری موفقیت‌آمیز فناوری‌های جدید در یک جامعه، مستلزم افزایش آگاهی و دانش کافی در میان افراد آن جامعه است. به عبارتی دیگر، ارتقای سطح دانش و آگاهی افراد، بستر لازم برای تحقیق، توسعه و پذیرش فناوری‌های نوین را فراهم می‌کند، که نتیجه آن تقویت فرهنگ نوآوری است.

در خصوص دسترسی به انواع خدمات مالی و فراگیری آن که به‌دلیل مقیاس‌پذیری بیشتر، مبتنی بر فناوری‌های نوین ارائه می‌شوند نیز این قاعده مستثنی نیست. بنا به بررسی‌ها از ابتدای فعالیت ویپاد، چنان‌که در جامعه ایران دسترسی گروه‌های مختلف به خدمات مالی نوآورانه کمتر بوده، آگاهی نسبت به وجود این‌ها و دانش افراد نسبت به سودمندی و نحوه استفاده از این خدمات نیز به قدر کافی به نظر نمی‌رسید.

رویکرد آموزش، نه تنها به افزایش سطح آگاهی و دانش افراد منجر می‌شود، بلکه می‌تواند اعتماد به این خدمات را نیز تقویت کند. از سوی دیگر، در واکاوی نگرش افراد به برندها یا مفهوم Brand Attitude، صنعت مالی و بانکی در دسته‌ای قرار می‌گیرد که عموم افراد نسبت به آن احساس منفی یا ممتنع دارند (آن را در مقایسه با صنعتی مانند آموزش یا صنعتی مانند سرگرمی مقایسه کنید که وضعیت متفاوتی دارند و عموم افراد، نسبت به آن‌ها احساس مثبت یا ممتنع دارند) لذا راهکار عرضه خدمات مالی و نفوذ در بازار از طریق آموزش، می‌تواند جلب نظر و رضایت مخاطبان را تسهیل و تسریع کند.

در این سالیان، ویپاد تلاش کرده که با شناسایی بازارهای هدفی که پتانسیل رشد بیشتری را دارند، با حضور در انواع رسانه‌ها برای دستیابی به گروه هدف، از ظرفیت آنها متناسب با مراحل سفر مشتری و کارکرد هر رسانه، بهره‌برداری کند و اغلب انواع رسانه‌های دیجیتال و غیردیجیتال را برای اجرای برنامه‌های خود به کار بگیرد و تولید و نشر محتوا را به شکلی موثری در فرمت‌های گوناگون پیگیری کند.